कोलोरेक्टल क्यान्सर रोकथाम

कोलोरेक्टल क्यान्सर बारे सामान्य जानकारी

कोलोरेक्टल क्यान्सर एक रोग हो जसमा घातक (क्यान्सर) कोशिकाहरू बृहदान्त्र वा मलाशयको तन्तुहरूमा बन्छन्।
कोलोन शरीरको पाचन प्रणालीको भाग हो।पाचन प्रणालीले खानाबाट पोषक तत्वहरू (भिटामिन, खनिज, कार्बोहाइड्रेट, फ्याट, प्रोटिन र पानी) लाई हटाउँछ र प्रशोधन गर्छ र शरीरबाट अपशिष्ट पदार्थ बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ।पाचन प्रणाली मुख, घाँटी, अन्ननली, पेट र साना तथा ठूला आन्द्रा मिलेर बनेको हुन्छ ।बृहदान्त्र (ठूलो आन्द्रा) ठूलो आन्द्राको पहिलो भाग हो र करिब ५ फिट लामो हुन्छ।सँगै, मलाशय र गुदा नहरले ठूलो आन्द्राको अन्तिम भाग बनाउँछ र 6 देखि 8 इन्च लामो हुन्छ।गुदा नहर गुदामा समाप्त हुन्छ (शरीरको बाहिरी भागमा ठूलो आन्द्रा खोल्ने)।

कोलोरेक्टल क्यान्सर रोकथाम

जोखिम कारकहरू बेवास्ता र सुरक्षात्मक कारकहरू बढाएर क्यान्सर रोक्न मद्दत गर्न सक्छ।
क्यान्सर जोखिम कारकहरू बेवास्ता गर्नाले निश्चित क्यान्सरहरू रोक्न मद्दत गर्न सक्छ।जोखिम कारकहरूमा धुम्रपान, अधिक तौल हुनु, र पर्याप्त व्यायाम नपाउनु समावेश छ।बढ्दो सुरक्षात्मक कारकहरू जस्तै धुम्रपान छोड्ने र व्यायाम गर्नेले पनि केही क्यान्सरहरू रोक्न मद्दत गर्न सक्छ।तपाइँको क्यान्सरको जोखिम कसरी कम गर्न सक्नुहुन्छ भन्ने बारे तपाइँको डाक्टर वा अन्य स्वास्थ्य सेवा पेशेवरसँग कुरा गर्नुहोस्।

निम्न जोखिम कारकहरूले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढाउँछन्:

१. उमेर

कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम ५० वर्षको उमेरपछि बढ्छ। कोलोरेक्टल क्यान्सरका धेरैजसो केसहरू ५० वर्षको उमेरपछि पत्ता लाग्छन्।

2. कोलोरेक्टल क्यान्सरको पारिवारिक इतिहास
कोलोरेक्टल क्यान्सर भएको आमाबाबु, भाइ, बहिनी, वा बच्चा भएको व्यक्तिको कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम दोब्बर हुन्छ।

3. व्यक्तिगत इतिहास
निम्न अवस्थाहरूको व्यक्तिगत इतिहास भएकोले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ:

• अघिल्लो कोलोरेक्टल क्यान्सर।
• उच्च जोखिमयुक्त एडेनोमास (कोलोरेक्टल पोलिप्स जुन आकारमा १ सेन्टिमिटर वा ठूला हुन्छन् वा माइक्रोस्कोपमुनि असामान्य देखिने कोशिकाहरू हुन्छन्)।
• पाठेघरको क्यान्सर।
• इन्फ्लेमेटरी आन्द्रा रोग (जस्तै अल्सरेटिभ कोलाइटिस वा क्रोहन रोग)।

4. वंशानुगत जोखिम

कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढ्छ जब पारिवारिक एडेनोमेटस पोलिपोसिस (FAP) वा वंशानुगत ननपोलिपोसिस कोलोन क्यान्सर (HNPCC वा Lynch Syndrome) सँग सम्बन्धित जीन परिवर्तनहरू वंशाणुगत हुन्छन्।

5. रक्सी

दिनमा ३ वा बढी अल्कोहलयुक्त पेय पदार्थ पिउनाले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढ्छ।रक्सी पिउनु पनि ठूलो कोलोरेक्टल एडेनोमास (बेनाइन ट्युमर) बन्ने जोखिमसँग जोडिएको छ।

6. चुरोट पिउने
चुरोट पिउनाले कोलोरेक्टल क्यान्सर र कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मृत्यु हुने जोखिमसँग जोडिएको छ।
चुरोट पिउनु पनि कोलोरेक्टल एडेनोमास बन्ने जोखिमसँग जोडिएको छ।कोलोरेक्टल एडेनोमा हटाउन शल्यक्रिया गरेका चुरोट पिउनेहरू एडेनोमा पुनरावृत्ति (फिर्र आउन) को लागि बढ्दो जोखिममा हुन्छन्।

७. दौड
अफ्रिकी अमेरिकीहरूमा कोलोरेक्टल क्यान्सर र अन्य जातिहरूको तुलनामा कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मृत्यु हुने जोखिम बढेको छ।

8. मोटोपना
मोटोपना कोलोरेक्टल क्यान्सर र कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मृत्युको बढ्दो जोखिमसँग जोडिएको छ।

निम्न सुरक्षात्मक तत्वहरूले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ:

1. शारीरिक गतिविधि

नियमित शारीरिक गतिविधि समावेश गर्ने जीवनशैली कोलोरेक्टल क्यान्सरको कम जोखिमसँग जोडिएको छ।

2. एस्पिरिन
अध्ययनले देखाएको छ कि एस्पिरिन लिँदा कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम र कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मृत्युको जोखिम कम हुन्छ।रोगीहरूले एस्पिरिन लिन थालेको १० देखि २० वर्षपछि जोखिममा कमी आउन थाल्छ।
एस्पिरिन प्रयोगको सम्भावित हानिहरू (100 मिलीग्राम वा कम) दैनिक वा प्रत्येक अन्य दिनमा स्ट्रोक र पेट र आन्द्रामा रक्तस्रावको बढ्दो जोखिम समावेश छ।यी जोखिमहरू वृद्धहरू, पुरुषहरू र रक्तस्रावको सामान्य जोखिमसँग जोडिएका अवस्थाहरू भएकाहरूमा बढी हुन सक्छन्।

3. संयोजन हार्मोन प्रतिस्थापन थेरापी
अध्ययनहरूले देखाएको छ कि संयोजन हार्मोन रिप्लेसमेन्ट थेरापी (एचआरटी) जसमा एस्ट्रोजेन र प्रोजेस्टिन दुवै समावेश छन् पोस्टमेनोपाउजल महिलाहरूमा आक्रामक कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम गर्दछ।
यद्यपि, एचआरटी संयोजन गर्ने र कोलोरेक्टल क्यान्सरको विकास गर्ने महिलाहरूमा, क्यान्सर पत्ता लाग्दा उन्नत हुने सम्भावना बढी हुन्छ र कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मर्ने जोखिम कम हुँदैन।
एचआरटी संयोजनको सम्भावित हानिहरूमा हुने जोखिमहरू समावेश छन्:

• स्तन क्यान्सर।
• मुटु रोग।
• रगत जम्ने।

4. पोलिप हटाउने
धेरैजसो कोलोरेक्टल पोलिप्स एडेनोमास हुन्, जुन क्यान्सर हुन सक्छ।१ सेन्टिमिटर (मटरको आकार) भन्दा ठूलो कोलोरेक्टल पोलिप्स हटाउनाले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम हुन सक्छ।यो थाहा छैन कि साना पोलिपहरू हटाउँदा कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम हुन्छ।
कोलोनोस्कोपी वा सिग्मोइडोस्कोपीको समयमा पोलिप हटाउने सम्भावित हानिहरूमा बृहदान्त्रको पर्खालमा आँसु र रगत बग्ने समावेश छ।

यो स्पष्ट छैन कि निम्नले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिमलाई असर गर्छ:

1. एस्पिरिन बाहेक ननस्टेरोइडल एन्टी-इन्फ्लेमेटरी ड्रग्स (NSAIDs)
यो थाहा छैन कि ननस्टेरोइडल एन्टि-इन्फ्लेमेटरी ड्रग्स वा NSAIDs (जस्तै सुलिन्डाक, सेलेकोक्सिब, नेप्रोक्सन र आइबुप्रोफेन) को प्रयोगले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ।
अध्ययनहरूले देखाएको छ कि ननस्टेरोइडल एन्टी-इन्फ्लेमेटरी ड्रग सेलेकोक्सिब लिँदा कोलोरेक्टल एडेनोमास (बेनाइन ट्युमर) हटाइएपछि फर्किने जोखिम कम हुन्छ।यो स्पष्ट छैन कि यसले कोलोरेक्टल क्यान्सरको कम जोखिममा परिणाम दिन्छ।
sulindac वा celecoxib ले परिवारिक एडेनोमेटस पोलिपोसिस (FAP) भएका व्यक्तिहरूको कोलन र मलाशयमा बन्ने पोलिप्सको संख्या र आकार घटाउन देखाइएको छ।यो स्पष्ट छैन कि यसले कोलोरेक्टल क्यान्सरको कम जोखिममा परिणाम दिन्छ।
NSAIDs को सम्भावित हानिहरू समावेश छन्:

• मृगौला समस्या।
• पेट, आन्द्रा वा मस्तिष्कमा रगत बग्नु।
• हृदयघात र कन्जेस्टिभ हार्ट फेलजस्ता मुटुसम्बन्धी समस्याहरू।

2. क्याल्सियम
यो थाहा छैन कि क्याल्सियम पूरकहरू लिँदा कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम हुन्छ।

3. आहार
बोसो र मासुको मात्रा कम र फाइबर, फलफूल र सागसब्जीको उच्च मात्राले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम कम गर्छ कि भनेर थाहा छैन।
केही अध्ययनहरूले देखाएको छ कि बोसो, प्रोटिन, क्यालोरी र मासुको उच्च आहारले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढाउँछ, तर अन्य अध्ययनहरूले भनेनन्।

निम्न कारकहरूले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिमलाई असर गर्दैन:

1. एस्ट्रोजनको साथ मात्र हार्मोन रिप्लेसमेन्ट थेरापी
एस्ट्रोजनको साथ हार्मोन रिप्लेसमेन्ट थेरापीले मात्र कोलोरेक्टल क्यान्सर वा कोलोरेक्टल क्यान्सरबाट मर्ने जोखिम कम गर्दैन।

2. स्टेटिन
अध्ययनहरूले देखाएको छ कि स्टेटिन (औषधि जसले कोलेस्ट्रोल कम गर्छ) ले कोलोरेक्टल क्यान्सरको जोखिम बढाउँदैन वा घटाउँदैन।

क्यान्सर रोकथाम क्लिनिकल परीक्षणहरू क्यान्सरबाट बच्ने तरिकाहरू अध्ययन गर्न प्रयोग गरिन्छ।
क्यान्सर रोकथाम क्लिनिकल परीक्षणहरू निश्चित प्रकारको क्यान्सरको विकासको जोखिम कम गर्ने तरिकाहरू अध्ययन गर्न प्रयोग गरिन्छ।केही क्यान्सर रोकथाम परीक्षणहरू स्वस्थ मानिसहरूसँग गरिन्छ जसलाई क्यान्सर नभएको तर क्यान्सरको जोखिम बढेको छ।अन्य रोकथाम परीक्षणहरू क्यान्सर भएको व्यक्तिहरू र एउटै प्रकारको अर्को क्यान्सरलाई रोक्न वा नयाँ प्रकारको क्यान्सरको विकास गर्ने सम्भावना कम गर्न प्रयास गरिरहेका मानिसहरूसँग गरिन्छ।अन्य परीक्षणहरू स्वस्थ स्वयंसेवकहरूसँग गरिन्छ जसलाई क्यान्सरको लागि कुनै जोखिम कारकहरू छन् भनेर थाहा छैन।
केही क्यान्सर रोकथाम क्लिनिकल परीक्षणहरूको उद्देश्य मानिसहरूले गर्ने कार्यहरूले क्यान्सर रोक्न सक्छ कि भनेर पत्ता लगाउनु हो।यसमा धेरै व्यायाम गर्ने वा धुम्रपान छोड्ने वा केही औषधिहरू, भिटामिन, खनिजहरू, वा खाद्य पूरकहरू लिने समावेश हुन सक्छ।
कोलोरेक्टल क्यान्सर रोक्नको लागि नयाँ तरिकाहरू क्लिनिकल परीक्षणहरूमा अध्ययन भइरहेको छ।

स्रोत: http://www.chinancpcn.org.cn/cancerMedicineClassic/guideDetail?sId=CDR258007&type=1